آلبرت الیس (تاریخ تولد: 1913، درگذشت: 2007) یک روانشناس آمریکایی بود که در سال 1955 درمان شناختی هیجانی REBT را بنیان نهاد. او رئیس و استاد بازنشسته انستیتو آلبرت الیس بود. او را به عنوان یکی از منشأهای اساسی تغییر پارادایم روانشناسی از رفتاری به شناختی و مبدع درمان شناختی رفتاری می دانند. در زمینه یابی انجام شده در سال 1992 او عنوان دومین رواندرمانگر تأثیرگذار را در اختیار داشته است. (در این رده بندی راجرز رتبه 1 و فروید رتبه 3 را به خود اختصاص داده بودند.)
الیس در خانواده ای با پیوندهای ضعیف بزرگ شد. پدرش تاجر بود و مادرش زنی پرحرف و خودشیفته بود که به اختلال دوقطبی دچار بود. آلبرت کودکی ضعیف و افسرده بود که از بیماری های جسمانی زیادی رنج می برد.
وی مدرک کارشناسی خود را در رشته تجارت از دانشگاه نیویورک دریافت کرد. این رشته او را ارضا نمی کرد. بنابراین شروع به نوشتن داستان و نمایشنامه کرد که هیچ کدام فروش خوبی نداشت. علاقه او به مسائل جنسی انسان او را به سوی رشته روانشناسی بالینی هدایت کرد.
فوق لیسانس و دکترای خود را از دانشگاه کلمبیا دریافت کرد. در آن دوران یعنی تا سال 1943 دوره روان تحلیل گری می دید. اما در آن زمان ها شروع به ساختن آزمون های کاغذ و مدادی کرد. در میان تمام تست های موجود او تست MMPI را بهترین تست می دانست. در سال 1947 مدرک دکترای خود را دریافت کرد. در آن زمان همچنان علاقه شدیدی به نظریه فروید داشت. پس از یک دوره آموزشی دیگر در تست رورشاخ ایمان او به نظریه روان تحلیل گری رو به افول نهاد. از بین روانشناسان هورنای، آدلر، فروم و سالیوان بیشترین تأثیر را بر او گذاشتند. پس از آن شروع به مطالعه کتب فلاسفه باستانی و جدید کرد. در سال 1953 او به کلی از روان تحلیل گری فاصله گرفت و خود را درمانگر عقلانی نامید.
بالاخره در سال 1955 او درمان عقلانی خود را پایه گذاری کرد که بر اساس آن مشکلات درمانجویان و مراجعین به خاطر فلسفه شخصی آن هاست که با دردهای هیجانی آن ها همراه می شود. این رویکرد بر درمان فعال تأکید می کند تغییر عقاید خودتخریبگر و رفتارهایی است که این عقاید غیرمنطقی و خشک را نشان می دهد. در سال 1957 به طور رسمی این درمان را شروع کرد و دو سال بعد اولین کتاب خود را منتشر کرد. انجمن روانشناسی آمریکا کمی به این درمان علاقه نشان داد اما آن را مخالف روح زمان دانست. در سال 1959 انستیتو زندگی عقلانی تأسیس شد.
در دهه 1960 الیس بر روی موضوع مسائل جنسی و جنسیتی تحقیق و درمان انجام می داد. او به خاطر نظریات انسانگرا و آزادمنشانه اش مشهور شد. در آن سال ها با آلفرد کینزی کار می کرد. در سال 1958 کتاب کلاسیک خود را با عنوان روابط جنسی بدون احساس گناه را منتشر کرد.
در مورد نظر الیس درباره دین، نظریه معروف و درمان و روش های درمان وی بعدا خواهم نوشت.